شنیدن یک صدای روح نواز در «نجوای جان»/این نام در تاریخ ماندگار شد
تاریخ انتشار: ۲۶ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۶۳۲۲۷
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ در هم آمیختگی «موسیقی» و «مناجات» مسیری ارزشمند و مشخص در ساحت موسیقی کشورمان است که طی دهه‌های گذشته به واسطه حضور هنرمندان و ذاکران اهل بیت (ع) در قالب‌های مختلفی پیش روی مخاطبان قرار گرفته و توانسته است در گونه‌های تعریف شده‌ای جایگاه ویژه ای برای خود کسب کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
عرض ارادتی موسیقایی که طبیعتاً اوج آن را می‌توان در ایام ماه مبارک رمضان دید و شنید که چگونه هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی، توانستند آثاری را خلق کنند که با الهام از نیایش‌ها، ادعیه و حتی آیات قرآن مجید هرکدام تبدیل به آثاری ماندگار در تاریخ موسیقی این سرزمین شدند.
آثاری که اگرچه در چهار پنج سال اخیر از تولید کیفی و کمی آنها کاسته شده اما همچنان در حوزه توجه و عنایت تعدادی از هنرمندان قرار دارد و می‌تواند در روزگار دعواها، تلخی‌ها، ناملایمت ها و گلایه‌های متعدد انسان امروزی، برای آنهایی که گوشه چشمی به موسیقی جدی و موسیقی ایرانی دارند، پناهگاهی مستحکم در دریافت آرامش و پرواز به سوی معبود باشند؛ آثاری که شنیدن آنها به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان طعم شیرین‌تر و جذاب‌تری دارد که ای کاش برای همه ما فرصتی پدید آید تا بتوانیم در چند دقیقه کوتاه، یک تجربه موسیقایی ناب را در ضیافت «مناجات» و الحان موسیقی از سر بگذرانیم.
طی سال‌های اخیر هم برخی از هنرمندان، مجموعه‌ها و مراکزی که در حوزه موسیقی آئینی فعالیت‌های مستمری دارند، تلاش خود را انجام داده‌اند تا به واسطه بهره مندی از ویژگی‌ها و گنجینه‌های نهفته در موسیقی ردیف دستگاهی و موسیقی نواحی ایران دست به تولید و یا بازسازی آثاری بزنند که طی سال‌های اخیر و حتی دهه‌های گذشته با حضور هنرمندان صاحب نام این عرصه به ویژه آواز پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند. آثاری که با اتکا به گونه‌های آئینی چون «مناجات خوانی» که از گذشته‌های دور رسمی ارزشمند در ماه مبارک رمضان تلقی می شده و در جغرافیای ایران عزیز از تنوع زیادی هم برخوردار است، توانسته‌اند لحظات نابی را برای روزه داران فراهم کنند.
جمع آوری و تدوین چنین مجموعه‌هایی که دربرگیرنده ابعاد بسیار گوناگونی در حوزه‌های مختلف موسیقی بوده، امری دشوار و البته اجتناب ناپذیر است که باید برای حفظ و نگهبانی این میراث گرانبها تلاش‌های مضاعفی به خرج داد، شرایطی که اگرچه طی سال‌های اخیر به واسطه حضور مجموعه‌هایی چون مرکز موسیقی حوزه هنری، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز موسیقی انقلاب اسلامی (مأوا)، دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، مرکز هنری رسانه‌ای نهضت و برخی دیگر از نهادها سعی در احیای موسیقی آئینی و مذهبی ما داشته، اما به لحظ فنی قطعاً دربرگیرنده مؤلفه‌های گوناگونی است که از درون آنها می‌توان پی به ارزش‌های والاتر و ارجمند تر موسیقی ردیف دستگاهی ایران برد. حتی اگر بدانیم چنین آثاری شاید مشتمل بر تعداد کمتری از مخاطبانی باشند که در این سال‌ها به شدت ذائقه خود را خواسته یا ناخواسته در حال تغییر می‌بینند.
همان گونه که قبلاً هم اشاره داشتیم باید پذیرفت که تولید، بازسازی و تدوین آثار موسیقایی که ریشه در باورها، آئین‌ها و اعتقاد الهی ما ایرانیان دارد امری لازم و جدی به ویژه در روزگار پربحران فرآیند تولید و عرضه موسیقایی است که می‌بایست با اتکا و دانش هنرمندان پیشگام این عرصه هم در قالب به روز و هم قالب تاریخی اش در دسترس مخاطبان و پژوهشگران قرار گیرد. شرایطی که بی تردید لازمه شناخت هویت فرهنگی هریک ما از ایرانی‌هایی است که بدجور خودمان را به شرایط فعلی روزگار بدون توجه به آنچه میراث دار آن هستیم، سپردیم و لازم است با شنیدن آثاری که می‌توانند به سهم خود بخشی از شناسه هویتی و اعتقادی ما ایرانیان باشد، رجعتی موسیقایی به این میراث داشته باشیم؛ رجعتی که می‌تواند دربرگیرنده انتقال آرامشی باشد که انسان امروزی از پس اتفاقات، مشکلات و بحران‌های ریز و درشت روزگار خود می تواتند از آن به عنوان پناهگاهی ملهم از آموزه‌های اعتقادی و الهی بهره گیرد.
آنچه در سلسه گزارش‌های «مناجات هایی که با موسیقی شنیدنی شدند» گروه هنر خبرگزاری مهر پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد، تلاش برای رجعت دوباره به بخشی از آثار مهم موسیقایی در حوزه مناجات خوانی و موارد مشابهی است که در ایام ماه مبارک رمضان به واسطه آثاری در قالب آلبوم، تک آهنگ و یا یک اثر موسیقایی- مذهبی پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند.
آلبوم موسیقیایی «نجوای جان» هم یکی دیگر از آثار ممتاز موسیقی در حوزه مناجات خوانی طی سال‌های اخیر است که اردیبهشت سال ۱۳۹۹ به همت مرکز موسیقی حوزه هنری و با همکاری حوزه هنری استان اصفهان با ارایئه بهترین آثار سید احمد مراتب با موضوع نیایش خداوند و ستایش اهل بیت (ع)، متناسب با حال و هوای ماه مبارک رمضان منتشر شد.
بخش های مختلف این آلبوم از میان آوازهای خوانده شده احمد مراتب در سال‌های گذشته گلچین و منتشر شده است. این در حالی است که اشعار این آلبوم از سعدی، غلامحسین جواهری، صغیر اصفهانی و فواد کرمانی بوده که در دستگاه‌ها و نغماتی مانند سه‌گاه، بیات ترک، افشاری، شوشتری، اصفهان و دشتی اجرا شده‌اند که بعضی در قالب مناجات های مرتبط با ماه مبارک رمضان و بعضی در مدح امیرالمومنین علی (ع) هستند و نفس استاد سید احمد مراتب، مخاطب را کاملاً در حال و هوای این ایام قرار می‌دهد.
سید احمد مراتب که نامش از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان «گنجینه زنده بشری در زمینه حفظ و آموزش آواز مذهبی بر اساس دستگاه‌های آواز اصیل ایرانی» در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده اول شهریور ماه سال ۱۳۳۱ در اصفهان دیده به جهان گشود. پدر و پدر بزرگ او هر ۲ از بزرگان موسیقی آیینی و از ارادتمندان به اهل بیت (ع) بودند.
در شش سالگی و پس از درخشش در آزمون قرائت قرآن، مدیر مدرسه - مرحوم «عبدالحسین سپهری‌نژاد» - که از شاگردان سید رحیم اصفهانی بود، به دلیل استعداد درخشان و خیره‌کننده مراتب در آواز، ردیف‌های آوازی را به او تعلیم داد. وی در هشت سالگی نیز به توصیه پدر به محضر محمدرضا شمشیری راه یافت.
این استاد موسیقی از نخستین شاگردان تاج اصفهانی است که با جدیت، پشتکار و استعداد سرشار خود، از زبان ایشان مفتخر به لقب «دره التاج» شده است.
وی، نخستین ایرانی بود که بر بام کعبه اذان گفت. ابتدا در سال ۱۳۵۲ در حال طواف، زمانی که پرده حجر اسماعیل باز شده بود به پشت بام کعبه رفت و در آنجا مناجات حضرت علی (ع)؛ «لک الحمد یا ذالجود و المجد و العلی» را در دستگاه سه‌گاه اجرا کرد.
سال بعد در مکه امام موسی صدر که تحت تاثیر صدای مراتب قرار گرفته بود از او تقاضا کرد بر بام کعبه اذان بگوید و بدین ترتیب به عنوان نخستین ایرانی بر بام کعبه به افتخار خواندن اذان نایل شد.
سید احمد، در ۱۴ سالگی وارد رادیو شد و با هنرمندانی هم‌چون حسن کسایی، جلیل شهناز، ادیب خوانساری و تعدادی دیگر از هنرمندان همکاری داشت. این هنرمند همچنین مدتی با ارکستر فرامرز پایور همکاری کرد؛ ولی بعد از آن بنا به دلایلی از جمله درخواست پدرشان، ناچار به اصفهان بازگشت. این استاد آواز، برای درک هر چه بیشتر فنون و رموز و ظرایف آوازها و اشعار مذهبی از محضر اساتیدی هم‌چون علامه جلال‌الدین همایی بهره برده است.
از او بیش از ۲۰۰ مقاله و مصاحبه و شعر بر جای مانده که عمدتاً در زمینه عرفان، ادبیات، موسیقی ایرانی و آیینی و تعزیه خوانی است. همچنین تاکنون حدود ۱۰۰۰ ساعت آواز ضبط شده از این استاد برجسته آواز ایرانی برجای مانده است.
حمیدرضا نوربخش خواننده موسیقی ایرانی در یادداشتی برای آلبوم وی نوشته بود:
«زیربنای موسیقی ایرانی را آواز تشکیل می دهد و به همین سبب است که در طول تاریخ نقش کلام و آواز در موسیقی ایرانی همواره بسیار پررنگ و تعیین کننده بوده است. بدون شک یکی از عوامل و ارکان اهمیت آواز در موسیقی، آیین های مذهبی ایرانیان است که غالبا تحت عنوان موسیقی مذهبی از آن یاد می شود؛ مداحی، منقبت خوانی، مرثیه سرایی، تعزیه خوانی و مواردی از این دست که همگی با کلام و آوا آمیخته است باید به شکلی زیبا و گوش نواز ساخته و پرداخته شود.
براین اساس افرادی که با اشراف و به هنر موسیقی و شعر، همچنین با موازین و اصول ارایه آیین های مذهبی آشنا بوده اند و از همه مهم تر، دارای صدایی خوش و دانش ردیف موسیقی بوده اند نامشان و آثارشان در تاریخ ماندگار شده است. بزرگان و مفاخری چون سیداحمدخان، ضیاالذاکرین، تاج الواعظیم و دیگر هنرمندانی که علاوه بر تسلط بر موسیقی مذهبی در حوزه آواز ایرانی نیز آثاری ارایه داده و شاگردانی تربیت کرده اند در این مسیر منشا تاثیرات ارزشمندی بوده اند.
برای شنیدن قطعه «مردان خدا جز ز خدا دل ببریدند» اینجا، برای شنیدن قطعه «شرف مرد به جود است و کرامت به سجود» اینجا، برای شنیدن قطعه «نیمه شب خلوت رازی دارم» اینجا، برای شنیدن قطعه «تویی آن که سکه سلطنت زده حق به نام تو یا علی» اینجا، »برای شنیدن قطعه «ای که به عشقت اسیر خیل بنی آدمند» اینجا، برای شنیدن قطعه «قامتت را چو قضا بهر شهادت آراست» اینجا و برای شنیدن قطعه «نور وجود از طلوع روی حسین است» اینجا را کلیک کنید.
کد خبر 6056037منبع: مهر
کلیدواژه: موسیقی آئینی موسیقی مذهبی مناجات خوانی مرکز موسیقی حوزه هنری تئاتر ایران هنرمندان تئاتر کنسرت موسیقی فیلم سینمایی موسیقی ایرانی شبکه دو سیما فیلم کوتاه کارگردان تئاتر هنرهای تجسمی رمضان 1445 درگذشت چهره ها حضور هنر ایران در جهان تالار وحدت اکران نوروزی پیش روی مخاطبان قرار ماه مبارک رمضان برای شنیدن قطعه طی سال های اخیر موسیقی ایرانی احمد مراتب بام کعبه سید احمد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۶۳۲۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پهپاد انتحاری ایرانی ، ابزار کارآمد روسیه در جنگ اوکراین
به گزارش صدای ایران از یورونیوز، سرگرد ایلیا یولاش سخنگوی نیروی هوایی اوکراین می‌گوید نمی‌تواند روزی را بدون صدای پهپاد‌های «انتحاری» ایرانی به یاد بیاورد.
به گفته وی از ماه اوت سال ۲۰۲۲ سربازان اوکراینی که با روسیه می‌جنگند مجبور شده‌اند با هواپیما‌های بدون سرنشین ایرانی معروف به «شاهد» مبارزه کنند؛ پهپاد‌هایی که به هنگام اصابت «همه چیز را نابود می‌کنند.»
آقای یولاش به یورونیوز می‌گوید: «اگر یک پهپاد شاهد به ساختمانی قدیمی و پر از آدم برخورد کند، آن را کاملاً ویران خواهد کرد.»
پهپاد‌های شاهد در حمله اخیر ایران به خاک اسرائیل نیز مورد استفاده قرار گرفتند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «صدای پهپاد‌های شاهد، این ابزار‌های وحشت، در آسمان خاورمیانه و اروپا یکسان است».
او اضافه کرد: «این صدا باید به عنوان زنگ خطری برای جهان آزاد باشد و نشان دهد که تنها اتحاد و عزم ما می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد و از گسترش وحشت در سراسر جهان جلوگیری کند.»
پهپاد شاهد چیست؟
پهپاد‌های شاهد، هواپیما‌های بدون سرنشین یکبار مصرف، دوربرد و دارای مهمات هستند. تا زمانی که اپراتور این پهپاد‌ها هدفی را برای منفجر کردن انتخاب کند، آنها می‌توانند در اطراف یک منطقه چرخ بزنند.
مقامات رسمی اوکراین می‌گویند چند نوع پهپاد شاهد وجود دارد که توسط روسیه در اوکراین استفاده می‌شود. از این مدل‌ها می‌توان به شاهد ۱۳۶ و شاهد ۱۳۱ اشاره کرد که پیشتر توسط ایران ساخته شده‌اند.
با این حال گفته می‌شود روس‌ها نام مدل جدید این پهپاد را به دلیل استفاده در اوکراین به «Geran-۲» تغییر داده‌اند، هرچند مشخص نیست تعداد آنها چقدر است.
جان هاردی، معاون بخش روسیه بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، می‌گوید: «پهپاد‌های شاهد ۱۳۶ با سر جنگی ۴۰ کیلوگرمی برای روسیه جهت تخریب زیرساخت‌های حیاتی و دفاع هوایی اوکراین ارزان و مفید بوده‌اند.»
آقای هاردی می‌گوید قیمت ارزان به این معنی است که روس‌ها احتمالاً ۵۰ هزار دلار برای هر عدد از آنها می‌پردازند. این در شرایطی است که یک گزارش نیویورک تایمز به نقل از کارشناسان، قیمت آنها را تنها ۲۰ هزار دلار برآورد کرده است.
اولین حمله در کی‌یف با این پهپاد‌ها در ماه اوت ۲۰۲۲، چهار کشته برجا گذاشت و از آن زمان تا کنون سربازان اوکراینی در خط مقدم با شاهد‌ها درگیر بوده‌اند.
در یک گزارش اطلاعاتی ایالات متحده در اواسط سال ۲۰۲۲ آمده است: «پس از ته کشیدن شدید ذخایر مهمات هدایت دقیق روسیه در ماه‌های آغازین جنگ، ایران پهپاد‌هایی را برای پشتیبانی از مسکو جهت حمله به اوکراین در اختیار این کشور قرار داد.»
ایلیا یولاش می‌گوید روس‌ها به صورت گروهی از پهپاد‌ها استفاده می‌کنند و آنها را در جهات مختلف به کار می‌گیرند تا سیستم دفاع هوایی اوکراین را «خسته کنند». وی اضافه کرد: «آنها همچنین ممکن است پنج روز از این پهپاد استفاده کنند و [در]روز ششم، نوع دیگری از پهپاد را پرتاب کنند.»
یوری ایهنات، که پیش از این در نیروی هوایی اوکراین خدمت کرده است، به رسانه ایندیپندنت کیف می‌گوید که پهپاد‌های شاهد معمولاً در امتداد بستر رودخانه‌ها و جاده‌ها حمله می‌کنند، زیرا برای رادار ضدهوایی اوکراین دشوارتر است که پهپاد‌ها را بر فراز آب تشخیص دهد و ردیابی کند. همینطور صدای پهپاد‌ها با صدای عبور خودرو‌ها خنثی می‌شود و به همین خاطر جاده‌ها مسیری بهتر برای آنها محسوب می‌شوند.
اوکراین به مرور زمان رادار‌های مختلفی را برای ردیابی نحوه عبور پهپاد‌ها از حریم هوایی خود به خدمت گرفته و با استقرار یک «واحد آتش سیار» از لیزر و استینگر برای سرنگونی پهپاد‌ها استفاده می‌کند.
آقای یولاش با بیان اینکه امروزه تقریباً تمام پهپاد‌های پرتاب‌شده به وسیله روسیه توسط ارتش اوکراین منهدم می‌شوند، می‌گوید از آنجایی که پهپاد‌ها بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر در ساعت سرعت دارند ردیابی آن «بسیار ساده‌تر» از سایر سلاح‌ها است.
آقای هاردی می‌گوید پهپاد شاهد «مهمترین» کمکی است که ایران به ارتش روسیه کرده است، چرا که آنها توانسته‌اند خسارت عمده‌ای به اوکراین وارد کنند.
ایران ارسال یا ساخت پهپاد برای روسیه برای «جنگ علیه اوکراین» را تکذیب کرده است، با این حال آمریکا و اتحادیه اروپا شرکت‌های ایرانی سازنده پهپاد را تحریم کرده‌اند و می‌گویند که این کشور هواپیما‌های بدون سرنشین به روسیه داده است.
اورزولا فن‌د‌رلاین، رئیس کمیسیون اروپا، سال گذشته در بیانیه‌ای گفته بود «سپاه پاسداران ایران پهپاد‌های شاهد را برای حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی در اوکراین در اختیار روسیه گذاشته است.»
آقای هاردی می‌گوید که به طور کلی رابطه تهران و مسکو پس از تهاجم تمام‌عیار روسیه و با روی آوردن روسیه به ایران برای دریافت سایر کمک‌های نظامی عمیق‌تر هم شده است.
وی اضافه می‌کند در ابتدا ایران قطعات هواپیما‌های بدون سرنشین را به روسیه می‌فرستاد تا در آنجا مونتاژ شده و در خط مقدم مستقر شوند. اکنون، اما گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران به روسیه کمک کرده تا کارخانه‌های خود را توسعه داده و پهپاد‌ها را به صورت محلی بسازد.
یک گزارش روزنامه واشنگتن پست در ماه اوت ۲۰۲۳ نشان داد که هدف روسیه تولید ۶ هزار پهپاد در داخل مرز‌های این کشور تا سال ۲۰۲۵ است. امری که به لطف یک «معامله تسلیحاتی میلیارد دلاری» با تهران قابل انجام خواهد بود.
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد